Faraon sprzed 59 lat

Głównym bohaterem jest młody dziedzic tronu w starożytnym Egipcie, Ramzes XIII (Jerzy Zelnik), który dąży do reformy kraju, będącego pod kontrolą kapłanów, zwłaszcza arcykapłana Herhora (Piotr Pawłowski). Sytuację Ramzesa komplikuje również jego uczucie do młodej Żydówki, Sary (Krystyna Mikołajewska).

Jerzy Kawalerowicz podjął wyzwanie adaptacji powieści Prusa, traktując to jako szczególną inicjatywę. Realizowany w Zespole Filmowym Kadr film Faraon był kręcony przez trzy lata, z udziałem nawet dwóch tysięcy statystów w scenach batalistycznych. Plan zdjęciowy obejmował obszary Uzbekistanu, Egiptu oraz łódzkiej wytwórni filmowej. Po pozytywnej ocenie podczas kolaudacji, produkcja bezproblemowo znalazła się w polskim i międzynarodowym obiegu.

Krytycy pozytywnie przyjęli Faraona. Film uznawano za wielką produkcję, która podważała konwencje amerykańskiego kina peplum – jedni to krytykowali, inni widzieli to jako zaletę. Pojawiły się także interpretacje sugerujące, że Faraon ma wymowę antyklerykalną. Ogólnie chwalono również estetyczny aspekt filmu.

Dzieło Kawalerowicza było nominowane do Oscara w kategorii najlepszego filmu nieanglojęzycznego i zostało zaprezentowane podczas zamknięcia 19. MFF w Cannes.

Fabuła

Fabuła filmu Faraon rozwija się w starożytnym Egipcie, skupiając się na młodym dziedzicu tronu, a później faraonie Ramzesie XIII. Ramzes prowadzi życie zdominowane przez rozrywkę i swoje zainteresowanie sprawami wojskowymi. Stopniowo dojrzewa i pragnie wprowadzić reformy, obejmujące ograniczenie wpływu kapłanów, poprawę sytuacji finansowej państwa, wzmocnienie armii oraz poprawę warunków życia ubogich obywateli. Jego ambicją jest także podbój Asyrii, mający przynieść bogactwo jego królestwu. Jednak kapłani, posiadający istotny wpływ na politykę państwa, sprzeciwiają się jego planom. Twierdzą, że Egipt nie jest gotowy do wojny z Asyrią, która ze względu na ogromne koszty i straty ludzkie, może zaszkodzić państwu. Pomimo opróżniającego się skarbca faraona, kapłani dysponują ukrytymi bogactwami w Labiryncie, jednak sprzeciwiają się ich użyciu na cele reform. Młody Ramzes stara się stawić czoła kapłanom, którzy mają faktyczną władzę wykonawczą w kraju. Wspiera go młody kapłan Pentuer, który popiera wewnętrzne reformy, ale jednocześnie uważa, że walka z kapłanami to błąd, gdyż to właśnie w ich gronie tkwi mądrość i wiedza niezbędna do zarządzania państwem.

Młody faraon planuje reformy w kraju i decyduje się zabrać kapłanom ich skarby. Jednak podczas przeprowadzonego głosowania nie uzyskuje jednomyślności co do przekazania państwu bogactw ukrytych w Labiryncie. Wobec tego młody władca postanawia skorzystać z siły wojska, aby siłą zdobyć świątynie i uwięzić arcykapłanów pod zarzutem zdrady stanu. Niemniej jednak kapłani, posiadający wiedzę o zjawiskach astronomicznych, sprytnie wykorzystują ją przeciwko faraonowi. Tuż przed zaćmieniem Słońca Herhor, przemawiając do wojska i zbuntowanego ludu, przywołuje boga Amona. To naturalne zjawisko jest odbierane jako dowód na boską dezaprobatę. Wojsko ogarnia panika, a lud wychodzi przeciwko faraonowi. Wkrótce Ramzes ginie, zabity przez Lykona, który został uwolniony po zamordowaniu Sary, zleceniu arcykapłana Mefresa i syna Ramzesa.

Obsada

Jerzy Zelnik – faraon Ramzes XIII / Grek Lykon, jego sobowtór
Wiesława Mazurkiewicz – królowa Nikotris, jego matka
Barbara Brylska – Kama, kapłanka fenicka
Krystyna Mikołajewska – Sara, nałożnica Ramzesa
Ewa Krzyżewska – Hebron, małżonka Tutmozisa
Piotr Pawłowski – arcykapłan Herhor
Leszek Herdegen – kapłan Pentuer
Stanisław Milski – arcykapłan Mefres
Kazimierz Opaliński – Beroes, prorok chaldejski
Mieczysław Voit – kapłan Samentu
Alfred Łodziński – Hiram, książę Tyru, przewodniczący rady fenickiej
Andrzej Girtler – Ramzes XII, ojciec Ramzesa XIII

Emir Buczacki – Tutmozis, przyjaciel i powiernik młodego faraona
Józef Czerniawski – kapłan Mentezufis
Edward Rączkowski – Dagon, kupiec fenicki
Ryszard Ronczewski – Eunana, oficer wojsk faraona
Leonard Andrzejewski – Tehenna, wódz libijskich buntowników
Jerzy Block – fellach
Bohdan Janiszewski – arcykapłan, strażnik Labiryntu
Wiktor Grotowicz – Nitager, wódz wojsk faraona
Jarosław Skulski – Sargon, poseł asyryjski
Marian Nosek – Rabsun, kupiec fenicki
Lucyna Winnicka – kapłanka przy mumifikacji Ramzesa XII